GIỚI THIỆU

Thị trường tiền tệ (Thị trường vốn)

Thị trường tiền tệ là thị trường vốn ngắn hạn (dưới 1 năm), nơi diễn ra các hoạt động của cung và cầu về vốn ngắn hạn. Vốn ngắn hạn bao gồm cả giấy tờ có giá ngắn hạn, có kỳ hạn tức là mua bán những món nợ ngắn hạn rủi ro thấp, tính thanh khoản cao. Thị trường tiền tệ diễn ra chủ yếu thông qua hoạt động của hệ thống ngân hàng, vì các ngân hàng là chủ thể quan trọng nhất trong việc cung cấp và sử dụng vốn ngắn hạn. Thị trường tiền tệ là thị trường phi tập trung tại các phòng kinh doanh của các ngân hàng và các công cụ kinh doanh đầu tư chuyên nghiệp thông qua mạng lưới điện thoại, internet rộng lớn. Các nghiệp vụ trên thị trường tiền tệ là nghiệp vụ chuyển giao vốn có khả năng thanh toán cao, ít xảy ra rủi ro đối với người đầu tư. Thị trường tiền tệ là nơi mua bán các loại chứng từ có giá ngắn hạn, nơi đáp ứng nhu cầu vốn ngắn hạn của nền kinh tế.

Phân loại thị trường tiền tệ

• Phân loại theo cách thức tổ chức: Thị trường tiền tệ sơ cấp: là nơi chuyên phát hành các loại trái phiếu mới của ngân hàng, công ty tài chính, kho bạc… Thị trường tiền tệ sơ cấp thật sự là nơi tìm vốn của người phát hành trái phiếu và cung ứng vốn của người mua trái phiếu; Thị trường tiền tệ thứ cấp: chuyên tổ chức mua bán các loại trái phiếu đã phát hành ở thị trường sơ cấp, nhưng lại mang tính chất chuyển hóa hình thái vốn. Tức là, trái phiếu có hình thái hiện vật cụ thể là máy móc, vật tư… bây giờ họ lại cần tiền, nghĩa là cần vốn dưới hình thái tiền tệ.
• Phân loại theo công cụ nợ: Thị trường vay nợ ngắn hạn giữa các tổ chức tín dụng dưới sự điều hành của ngân hàng trung ương. & Thị trường trái phiếu ngắn hạn và thị trường các loại chứng từ có giá khác như: kỳ phiếu thương mại, khế ước giao hàng, tín phiếu của các công ty tài chính, chứng chỉ tiền gửi tiết kiệm, kỳ phiếu ngân hàng…

Đặc Điểm của thị trường tiền tệ:

• Thị trường tiền tệ tồn tại trong các phòng giao dịch, trong các ngân hàng thương mại và ngân hàng trung ương trên thế giới.
• Thị trường này có tính toàn cầu hóa cho nên hình thức giao dịch của nó thông qua mạng là chính.
• Thị trường tiền tệ không có quy định, không bị giám sát của bất kỳ những cơ quan, tổ chức nào.
• Những nghiệp vụ cơ bản trên thị trường tiền tệ: Quyền chọn kỳ hạn, đáo hạn, hoán đổi… Bên cạnh đó còn có những nghiệp vụ khác.
• Giai đoạn luân chuyển vốn ngắn hạn (không quá một năm). Công cụ của thị trường tiền tệ là các khoản vay hay các chứng khoán đáo hạn trong vòng một năm.
• Hình thức tài chính đặc trưng là hình thức tài chính gián tiếp.
• Đóng vai trò trung gian tài chính giữa người vay và người cho vay là các ngân hàng thương mại.
• Các công cụ của thị trường tiền tệ có tính thanh khoản cao, cung cấp lợi tức tiết kiệm cho các nhà đầu tư

Chức năng của thị trường tiền tệ:

Thị trường tiền tệ là một nơi được xem như là “sân chơi” để các nhà đầu tư tạo điều kiện tài chính phát triển, tạo điều kiện cho thuận lợi thanh toán quốc tế, lưu thông hàng hóa. Trọng tâm là cung cấp phương tiện giúp cá nhân và doanh nghiệp nhanh chóng điều chỉnh tình hình thanh khoản thực của họ theo số lượng tiền mong muốn.

• Thị trường tiền tệ là kênh huy động, đáp ứng được nhu cầu vốn ngắn hạn của các chủ thể trong nền kinh tế.
• Thông qua việc mua bán các chứng khoán ngắn hạn, ngân hàng Trung Ương điều tiết khối lượng tiền tệ trong lưu thông nhằm thực thi chính sách thắt chặt hay nới lỏng tiền tệ để kìm hãm lạm phát hay thúc đẩy kinh tế tăng trưởng.
• Góp phần ổn định nền tài chính quốc gia.

Chủ thể tham gia thị trường tiền tệ:

• Chính phủ: Tham gia với tư cách là nhà phát hành (KBNN phát hành tín phiếu), nhà quản lý.
• Ngân hàng Trung Ương: Điều tiết thị trường.
• Ngân hàng thương mại và tổ chức tài chính: Vừa thu nhận luồng tiền từ dân cư thông qua kênh tiết kiệm và tiền gửi của khách hàng, phát hành và mua bán lại các giấy tờ có giá, hoặc trên kênh thị trường mở. Đồng thời, chuyển hóa nguồn tiền này cho các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế, hộ gia đình, các cá nhân có nhu cầu vốn kinh doanh dưới hình thức cấp tín dụng.
• Doanh nghiệp và tổ chức kinh tế: Tham gia thị trường với tư cách là người có nhu cầu về vốn kinh doanh.
• Cá nhân, tổ chức đoàn thể xã hội: Các chủ thể hội đủ điều kiện pháp nhân và có thu nhập cũng tham gia thị trường tiền tệ nhằm thỏa mãn các nhu cầu về vốn, giao dịch tiền tệ, mua bán giấy tờ có giá với các ngân hàng thương mại cùng những điều kiện nhất định.

Các công cụ lưu thông trên thị trường tiền tệ:

• Tín phiếu kho bạc (Treasury Bills) Đây là loại chứng khoán nợ ngắn hạn do Nhà nước phát hành nhằm mục đích điều hòa lưu thông tiền tệ, hỗ trợ cho việc cân đối thu chi ngân sách, bù đắp những thiếu hụt tạm thời hoặc mục đích chống lạm phát hay khuyến khích phát triển sản xuất. Đặc điểm của loại chứng khoán ngắn hạn là thời gian đáo hạn dưới một năm, lãi và vốn được trả một lần khi đáo hạn.
• Các khoản vay liên ngân hàng Theo quy định của ngân hàng trung ương, các tổ chức nhận tiền gửi phải có một tỷ lệ dự trữ bắt buộc để đáp ứng nhu cầu rút tiền của những người gửi tiền. Một số tổ chức có thể thừa dự trữ, một số khác lại thiếu. Các tổ chức nhận tiền gửi có thể mua bán các khoản dự trữ này trên thị trường liên ngân hàng, bằng cách này có thể tối thiểu hóa được lượng tài sản có tính thanh khoản cao nhưng khả năng sinh lời thấp, như tín phiếu kho bạc.
• Giấy chấp nhận thanh toán của ngân hàng Đây là giấy bảo đảm rằng một ngân hàng sẽ thanh toán vô điều kiện số tiền mà các nhà nhập khẩu còn thiếu các nhà xuất khẩu. Đến ngày đáo hạn nhà nhập khẩu sẽ trả cho ngân hàng số tiền ghi trên giấy cộng với một khoản phí. Nhà xuất khẩu không nhất thiết phải giữ giấy này cho tới khi đáo hạn mà có thể bán đi với giá chiết khấu để thu tiền trước. Lãi suất của công cụ này tương đối thấp do tính an toàn cao.
• Kỳ phiếu thương mại Kỳ phiếu thương mại sẽ do doanh nghiệp sản xuất kinh doanh phát hành, dùng thay thế cho giấy nợ trả cho các đơn vị hoặc cá nhân cung cấp hàng hóa hay dịch vụ cho doanh nghiệp. Trong thương phiếu có quy định thời hạn trả nợ và lãi suất đến kỳ hạn sẽ được đơn vị trả cả vốn lẫn lãi.
• Kỳ phiếu ngân hàng (Bank Bills), Tín phiếu công ty tài chính, Chứng chỉ tiền gửi tiết kiệm. Đây là các loại chứng khoán ngắn hạn thường từ 3 tháng, 6 tháng, 9 tháng đến 12 tháng, được ngân hàng thương mại và công ty tài chính phát hành nhằm huy động vốn, rồi dùng vốn đó cho vay (chủ yếu là ngắn hạn).

Những công cụ trên thị trường tiền tệ đều có đặc điểm có tính rủi ro, mức độ dao động giá thấp và do đó đầu tư vào các công cụ này sẽ có ít rủi ro hơn. Nhìn vào quá trình phát triển thì ta có thể thấy thị trường tiền tệ biểu hiện mối quan hệ điều tiết vốn giữa các ngân hàng thương mại, các tổ chức tín dụng. Nơi mà mọi người có thể trao đổi, mua bán, đóng vai trò trung tâm trong hệ thống tài chính của đất nước.

Thị trường bảo hiểm

Thị trường bảo hiểm (tiếng Anh: Insurance market) là nơi diễn ra hoạt động mua và bán các sản phẩm bảo hiểm. Cũng như bất kì một thị trường hàng hóa nào, thị trường bảo hiểm có đầy đủ các thành phần của thị trường. Bảo hiểm được chia thành rất nhiều loại sản phẩm theo phương diện đối tượng được bảo hiểm, tính chất hoạt động hoặc phương thức tham gia. Tuy nhiên, cách phân biệt các loại bảo hiểm dễ dàng nhất là theo khía cạnh xã hội và kinh tế.

Theo đó bảo hiểm được thành 2 loại chính là: Bảo hiểm do Nhà nước thực hiện : Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Bảo hiểm thất nghiệm.. & Bảo hiểm thương mại: Thị trường bảo hiểm thương mại có 3 loại hình chính đó là:

• Bảo hiểm nhân thọ: Bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm sống hoặc chết.
• Bảo hiểm phi nhân thọ: loại nghiệp vụ bảo hiểm tài sản, trách nhiệm dân sự và các nghiệp vụ bảo hiểm khác không thuộc bảo hiểm nhân thọ
• Bảo hiểm sức khỏe: loại hình bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm bị thương tật, tai nạn, ốm đau, bệnh tật hoặc chăm sóc sức khỏe được doanh nghiệp bảo hiểm trả tiền bảo hiểm theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm

Thành phần và đặc điểm

Thành phần thị trường: Cũng như bất kì một thị trường hàng hóa nào, thị trường bảo hiểm có đầy đủ các thành phần của thị trường. Cụ thể:

• Đối tượng được trao đổi trên thị trường là các sản phẩm bảo hiểm. Đây là các sản phẩm dịch vụ và có các đặc thù riêng, tạo nên nét riêng khác của thị trường bảo hiểm so với các thị trường khác.
• Người mua bảo hiểm là những cá nhân hoặc tổ chức có nhu cầu bảo vệ cho tài sản, trách nhiệm dân sự trước pháp luật, hoặc tính mạng hoặc thân thể và thỏa thuận mua các sản phẩm bảo hiểm mà bên bán cung cấp. Họ là các khách hàng bảo hiểm.
• Người bán là các tổ chức cung cấp sản phẩm bảo hiểm trên thị trường, bao gồm các doanh nghiệp bảo hiểm và các hội tương hỗ bảo hiểm
•  Ngoài ra, các đặc điểm của thị trường bảo hiểm đòi hỏi sự tham gia tích cực của các trung gian bảo hiểm đó là đại lí bảo hiểm và môi giới bảo hiểm. Đây là các kênh phân phối truyền thống của thị trường bảo hiểm, đưa sản phẩm bảo hiểm đến tay khách hàng bảo hiểm.
•  Thị trường bảo hiểm còn có mặt các doanh nghiệp tái bảo hiểm. Đây là các chủ thể tham gia thị trường bảo hiểm với tư cách là “hậu thuẫn” cho các doanh nghiệp bảo hiểm để thực hiện việc cung cấp sản phẩm bảo hiểm trên thị trường.

Thị trường bảo hiểm có một số đặc điểm nổi bật sau:

– Thị trường bảo hiểm là một thị trường dịch vụ. Đặc điểm này của thị trường bảo hiểm gắn với bản chất của sản phẩm bảo hiểm là một sản phẩm dịch vụ. Đó là các cam kết bảo đảm mà các doanh nghiệp bảo hiểm cung cấp cho các khách hàng của mình.

– Thị trường bảo hiểm là thị trường có thông tin bất đối xứng. Đây là đặc điểm rất rõ của thị trường bảo hiểm. Trong giao dịch bảo hiểm, chỉ có doanh nghiệp bảo hiểm là người hiểu rõ nhất các sản phẩm bảo hiểm mà họ cung cấp, thể hiện hữu hình qua các hợp đồng bảo hiểm. Do đặc tính chuyên môn cao của ngành bảo hiểm nên phía khách hàng không thể biết và hiểu hết mọi điều kiện điều khoản được nêu trong hợp đồng bảo hiểm. Sự hiểu biết của khách hàng bảo hiểm thông thường về sản phẩm bảo hiểm họ mua phụ thuộc nhiều vào việc cung cấp và giải thích thông tin của bên bán, là các doanh nghiệp bảo hiểm. Ngược lại, trong giao dịch bảo hiểm các doanh nghiệp bảo hiểm lại là bên không thể có đủ thông tin về các đối tượng được bảo hiểm bằng các khách hàng bảo hiểm. Các thông tin này lại vô cùng quan trọng đối với doanh nghiệp bảo hiểm trong việc đưa ra quyết định có nên bảo hiểm hay không và bảo hiểm với mức phí nào. Vì đặc điểm này mà hoạt động kinh doanh bảo hiểm vừa phải tuân thủ theo nguyên tắc tin tưởng tuyệt đối, vừa cần có bàn tay can thiệp của Nhà nước để đảm bảo lợi ích hợp pháp cho các bên giao dịch bảo hiểm.

– Thị trường bảo hiểm chịu sự kiểm tra, kiểm soát rất chặt chẽ của Nhà nước. Nhà nước có thể thiệp khá sâu vào hoạt động của các doanh nghiệp bảo hiểm. Nhà nước không những xét duyệt biểu phí, xác định giới hạn trách nhiệm bảo hiểm phải bồi thường trong bảo hiểm trách nhiệm dân sự mà còn quyết định hình thức triển khai – bắt buộc hay tự nguyện đối với một số sản phẩm bảo hiểm nhất định

– Thị trường bảo hiểm có mối quan hệ gắn bó với thị trường tài chính. Hoạt động bảo hiểm dựa vào một quĩ tài chính được tích lũy từ đóng góp của những người tham gia bảo hiểm. Các doanh nghiệp bảo hiểm quản lí quĩ và tìm các phương thức để tăng trưởng quĩ, đảm bảo khả năng chi trả bảo hiểm và sinh lời cho doanh nghiệp. Các dòng tiền vào ra quĩ bảo hiểm như thế nào có ảnh hưởng lớn đến các quyết định đầu tư của doanh nghiệp bảo hiểm trên thị trường tài chính.